درباره حرفه کلیدسازی در گفتگو با قفل ساز محله امام خمینی (ره)

سمیرا منشادی | شهرآرانیوز؛ کلیدسازی جلالیان را آن‌هایی که قدیمی محله امام خمینی (ره) هستند به خوبی می‌شناسند. پدر مرحومش و او بیش از ۶۰ سال است به محلی‌ها خدمات‌رسانی کرده اند. وارد مغازه اش که میشویم، از قفل قدیمی گرفته تا قفل‌های امروزی بر در و دیوار آویزان است. همانطور که خودمان را معرفی می‌کنیم، حواسمان به دستگاه‌های متفاوتی که در مغازه کنار هم چیده شده اند پرت می‌شود. کمتر کلیدسازی را دیده بودیم ۴ الی ۵ دستگاه متنوع داشته باشد. قاب عکس قدیمی و زنگ بزرگ روی سر کلیدساز محله امام خمینی (ره) هم این مغازه را جذاب‌تر کرده بود. از خودش و کارش می‌پرسیم و همان‌طور که سوهان را روی دندان‌های کلید می‌کشد پاسخ پرسش‌هایمان را می‌دهد و از کارش برایمان می‌گوید.

 

سید اسماعیل جلالیان دهه ۵۰ زندگی‌اش را سپری می‌کند و بزرگ‌شده طبرسی است. پدرش هم کلیدساز بوده وآقا اسماعیل از همان کودکی کنار دست او ایستاده و کار را یاد گرفته است. خودش می‌گوید: «۱۲ سالم بود که کارم را به‌طور جدی کنار پدرم شروع کردم. تا قبل از آن هم فوت‌وفن‌هایی را از پدرم یاد گرفته بودم.» آن‌طور که جلالیان برایمان تعریف می‌کند، در سال‌هایی که او شروع به این‌کار کرده کلید‌ها ساختار ساده‌ای داشته‌اند. آن‌قدر طرز کار کلید‌ها و قفل‌ها ساده بوده که با یک کلید امکان باز شدن قفل‌های زیادی بوده است. این کلیدساز قدیمی محله امام خمینی (ره) درباره قفل و کلید‌های قدیمی توضیح می‌دهد: «آن‌ها دست‌ساز بود، آخر آن زمان دستگاه جوشی نبود. بعد‌ها که دستگاه جوش آمد ساختار کلید‌ها هم تغییر کرد و پیشرفته‌تر شد.»

 

آقا اسماعیل درباره تغییر‌هایی که قفل و کلید در این سال‌ها داشته است برایمان می‌گوید: «آن سال‌ها که کارم را شروع کردم فقط در حیاط‌ها کلید داشت و اتاق‌ها کلید نداشت. بعد‌ها که دستگاه‌های کلیدسازی پیشرفت کرد کلید‌هایی برای در اتاق‌ها ساخته شد که به رنگ خاکستری بود. کلید‌های کله‌شیری هم از آن کلید‌های معروف قدیمی بود که به‌طور تقریبی یک کلید چندین قفل را باز می‌کرد. کلید‌های ۲ شیار و بعد قفل‌های کامیپوتری آمد که امنیت بیشتری داشت. حالا هم که قفل‌ها برقی شده‌اند.»

جلالیان دستگاه‌های کلیدسازی‌اش را نشانمان می‌دهد و می‌گوید: «هر کدام از این دستگاه‌ها در زمان خودشان جزو بهترین‌ها بودند که خریدم. آن‌موقع هر کلیدسازی در شهر این دستگاه‌ها را نداشت. ما هم، چون از قدیم‌های صنف کلیدسازی هستیم باید همه این‌ها را داشته باشیم تا مشتری‌مان را از این محله به آن سر شهر نفرستیم.» جلالیان شعار مهمی را سرلوح کارش قرار داده است «به‌روز بودن و مشتری‌مداری» و بر همین اساس تلاش دارد تا بهترین خدمت‌رسانی را به اهالی محله امام خمینی (ره) داشته باشد.

 

دورنمای شغلی جلالیان این است که در حالت عادی و به‌طور خاص به عوض کردن قفل و کلید می‌گذرد یا اگر کلیدهایمان را گم کرده باشیم و پشت در مانده باشیم به بازکردن در برای ما ختم می‌شود! اما جلالیان از آن روی سکه کاری‌اش هم برایمان می‌گوید. او به خاطره‌ای در این زمینه اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «خانمی به در مغازه‌ام آمد. به منزلش رفتم و کلید‌ها و قفل‌ها را عوض کردم و کلید‌های تازه را به او تحویل دادم. فردای آن روز با افسر کلانتری سراغم آمدند و به سرقت طلا‌های همان خانم متهمم کردند. به آن افسر گفتم کار من نیست. کاسب آبرومندی هستم که سال‌هاست در این محله کار کرده‌ام. سند گذاشتم و آمدم بیرون. بعد از کلی دوندگی‌کردن توانستم بی‌گناهیم را ثابت کنم.» او ناراحت است و در صحبت‌هایش به این موضوع اشاره می‌کند که صنفشان کمترین حمایت را از او انجام داده است.

 

«دو هفته قبل مالک خودرو آزرا از من خواست برایش کلید ماشینش را بزنم، گویا کلیدش را گم کرده بود.» همان طور که ماجرا را برایمان تعریف می‌کند، دستگاه کوچکی را مقابلمان می‌گذارد و ادامه می‌دهد: یادش بخیر قدیم‌ها یک سوهان به دست می‌گرفتیم و از روی کلید‌ها می‌زدیم، اما الان دیگر این خبر‌ها نیست، ساخت سوئیچ ماشین امروزه بسیار دشوار است، زیرا بیشتر ماشین‌های امروزی از کلید کددار استفاده می‌کنند و نیاز به تجهیزات بسیار پیشرفته و زمان نسبتا زیادی دارد. در واقع سوئیچ ماشین را دوباره برنامه ریزی می‌کنیم. در گذشته ساخت سوئیچ ماشین بسیار کم هزینه بود، چون نیازی به کددهی نداشت. اما ماشین‌های امروزی متفاوت از گذشته هستند. همین تفاوت، شغل و ابزار کاری ما را را تغییر داده است.

 

اگر بخواهید وارد حرفه کلیدسازی بشوید اول باید ۴ سالی را کنار دست استاد کلیدساز، کار را تجربی یاد بگیرید. این روز‌ها سیستم‌های ضدسرقت و کامپیوتری رواج بیشتری دارد و یک کارآموز باید وقت بیشتری برای یادگیری این موارد بگذارد. بعد از این مدت می‌توانید با سرمایه‌ای بین ۱۲ تا ۱۵ میلیون کارتان را شروع کنید. با این میزان سرمایه می‌شود قفل و کلید‌های خانه‌ها را ساخت. اگر بخواهید حرفه‌ای وارد این کار شوید باید بین ۳۵ تا ۵۰ میلیون برای تهیه ابزار به روز سرمایه‌گذاری کنید. در گذشته این کار با سه الی ۴ سوهان و یکی دو تا پیچ گوشتی انجام می‌شد، اما در دنیای تکنولوژی امروز برای هر نوع قفل یک دستگاه مخصوص به خودش نیاز است. اگر می‌خواهید پاسخگوی نیاز مشتری باشید باید دستگاه‌های مورد نیاز را تهیه کنید که نیاز به هزینه بیشتری دارد.